Wacław Wasiak, dyrektor PIO w rozmowie o przyszłości rynku opakowań w Polsce

Jak prezentuje się polski rynek opakowań na tle Europy oraz ogólnoświatowego rynku?
Proponuję spojrzenie na polski rynek opakowań przez pryzmat ujęcia wartościowego oraz struktury z punktu widzenia rodzaju stosowanych materiałów opakowaniowych oraz przeznaczenia opakowań. Ogólna wartość rynku opakowań wg moich szacunków, jako że nie dysponuję wiarygodnymi danymi statystycznymi (GUS) wyniosła w roku 2014 – 8,13 mld euro, co przy średnim kursie wynosi ok. 34 mld złotych. Przewiduję, że w roku 2015 polski rynek opakowań „wart” będzie ok. 8,6 mld euro (ok. 36 mld zł), co oznacza wzrost ok. 5,8%, w tym samym czasie rynek opakowań w Niemczech wynosił ok. 28 mld euro. Eksperci oceniają, i jest mi do tej oceny blisko, światowy rynek opakowań w 2014 roku na ok. 500 mld euro. Co oznacza, iż rynek opakowań w Polsce stanowi ok. 1,5% rynku światowego. Wg szacunków Polskiej Izby Opakowań, w strukturze rynku opakowań (2014 r.) udział opakowań do żywności wynosił 65% (5,26 mld euro), opakowań do kosmetyków 5% (0,4 mld euro), opakowań leków i środków higieny osobistej 6% (0,49 mld euro), opakowań artykułów przemysłowych i chemii gospodarczej 24% (1,95 mld euro).

A jak wyglada struktura rynku opakowań w Polsce w zakresie udziału materiałów opakowaniowych?
Struktura rynku opakowań w Polsce z punktu widzenia rodzaju materiału opakowaniowego w roku 2014 wraz z prognozą na rok 2020, została przedstawiona w poniższej tabeli

Z jakimi problemami zmaga się w tej chwili branża w Polsce?
Podstawowy problem to wzrost kosztów surowców, a w szczególności do produkcji opakowań z tworzyw sztucznych oraz papieru i tektury. W pierwszym półroczu tego roku, producentów opakowań z tych surowców dotknęły podwyżki w granicach 30-40%, a w przypadku niektórych surowców do produkcji opakowań z tworzyw sztucznych do 50%. W rezultacie tak wysokiego wzrostu cen, znacząco pogorszyła się sytuacja ekonomiczna wielu firm, a w szczególności małych i średnich, nie dysponujących nadwyżkami środków. Spotkaliśmy się z sygnałami ze strony niektórych producentów opakowań, zwłaszcza z tektury, iż w sytuacji braku możliwości renegocjacji kontraktów, zmuszeni byli produkować na granicy opłacalności.

Czy podwyższenie cen niesie za sobą pogorsznie jakości opakowań?
Wielu producentów opakowań z tworzyw sztucznych, sygnalizowało pogorszenie się jakości surowców przy znaczącej podwyżce ich ceny. Sygnały te potwierdzają rzeczoznawcy COBRO – Instytutu Badawczego Opakowań, przeprowadzający badania opakowań z tworzyw sztucznych przeznaczonych do pakowania materiałów niebezpiecznych. W ostatnich miesiącach zwiększyła się liczba negatywnych wyników prób, a w szczególności wytrzymałościowych. Firmy te, by zachować standardy zmuszone są do wprowadzania zmian w konstrukcji opakowań (zwiększenie grubości ścianek), co skutkuje zwiększeniem ciężaru i zużyciem materiału. Tak więc prognozowane w sumie niezłe wyniki branży w 2015 roku zostaną „okupione” zbyt dużymi kosztami. Z tego punktu widzenia, nie dla wszystkich firm branży będzie to udany rok. Na szczęście nie będzie to dotyczyć całej branży. Ponadto w dalszym ciągu problemem pozostaje brak wykwalifikowanych fachowców z zawodowym przygotowaniem. Wielu szefów firm gotowych jest zamienić specjalistę od zarządzania, a także marketingu na dobrego frezera, szlifierza, technika utrzymania ruchu itp., stąd ciągle aktualnym jest przygotowanie kadr ze średnim wykształceniem zawodowym. W „cenie” znajdują się tzw. „złote rączki”. To poważny problem, który dostrzega Polska Izba Opakowań, przygotowując stosowne propozycje dla szkolnictwa zawodowego.

Jak ocenia Pan kończący się rok 2015 w branży w porównaniu do roku 2014?
Wg mojej oceny opartej na opiniach przedsiębiorców, rok 2015 będzie dobrym dla branży. Trudno, nie dysponując danymi, określić skalę postępu. Jednak porównując wielkość sprzedaży w okresie 9 miesięcy 2015 roku do roku 2014 możemy mówić o 4-5% wzroście. To średni wskaźnik. Różnie będzie się on kształtował w poszczególnych segmentach branży. Jeśli chodzi o opakowania do żywności i napojów, wzrost wyniósł ok. 5% w opakowaniach leków i kosmetyków utrzyma się zapewne na poziomie 4-4,5%. Obserwujemy ponad 5% wzrost w segmencie opakowań do wyrobów inwestycyjnych (farby, lakiery, elementy budowlane jak okna, drzwi) oraz AGD, co związane jest ze wzrostem eksportu i dobrą sytuacją w budownictwie. W segmencie opakowań do napojów na dobrą sytuację wpłynęło upalne lato. Dotyczy to w szczególności zwiększenia o ok. 15% sprzedaży wody.
Jak porównanie to kształtuje się pod kątem materiałów opakowaniowych?
W kwestii opakowań ze wszystkich rodzajów materiałów można zauważyć w miarę równomierny wzrost. Nieco lepsze wyniki osiągnięto w segmencie opakowań z tektury, co jest „zasługą” rozwoju handlu internetowego oraz wzrostu sprzedaży (eksport) takich elementów, jak wyroby AGD, okna, drzwi, pakowane z reguły w opakowania z tektury. Materiał ten dominuje w tzw. opakowaniach zbiorczych. Utrzymało się niezłe tempo wzrostu w segmencie opakowań z tworzyw sztucznych. Nieco zmalało zużycie opakowań szklanych w odniesieniu do roku 2014, w którym odnotowano wyraźne ożywienie w tym segmencie. Zatem jeśli chodzi o rynek opakowań, to odnotowano jego wzrost. Natomiast pogorszyły się wyniki finansowe wielu producentów, o czym już wspomniałem.

Jak zapowiada się przyszłość branży opakowań?
Przyszłość branży opakowań, o czym już wspomniałem, zależy od przyszłości gospodarki. To gospodarka, jej potencjał i efektywność, daje pracę, wytwarza dobra niezbędne społeczeństwu, stanowi o zamożności społeczeństwa. Generalnie, polski rynek opakowań jest, w stosunku do rynków krajów bardziej od Polski gospodarczo rozwiniętych, nieco „zapóźniony”. O ile zużycie opakowań per capita w Niemczech, Francji, Anglii, USA, Japonii wynosi ok. 320-350 euro, to w Polsce wskaźnik ten wynosi ok. 226 euro (prognoza dla 2015 roku). Jest to zatem rynek „z przyszłością”. A ponieważ potrzeby rynku opakowań zaspokaja i zaspokajać będzie branża, czyli przemysł opakowań, to również przyszłość branży jest obiecująca. Osobiście prognozuję, że przy stałym rozwoju gospodarczym Polski o dynamice 4,5-5,0 proc. PKB, powinniśmy w roku 2020 osiągnąć wskaźnik zużycia opakowań na poziomie 295-315 euro. To będzie satysfakcjonujący poziom zaopatrzenia rynku w opakowania.

Które branże będą najbardziej rozwojowe?
Niewątpliwie najbardziej rozwojową pozostanie branża opakowań żywności, co spowodowane jest i będzie, troską o poprawę stanu żywności w opakowaniu, wydłużenie trwałości. Choć równolegle będą produkowane opakowania żywności przewidziane do użycia ich zawartości w krótkim czasie, np. 1-2 dni. To tzw. wygodna żywność, do szybkiej konsumpcji. Rozwój opakowań będzie następował w „dziedzinie” ich przyjazności dla użytkownika – łatwość otwierania, zapewnienie pełnego opróżnienia opakowania, możliwość częściowej konsumpcji zawartości poprzez wielokrotne otwieranie i zamykanie opakowania. Zwiększy się udział tzw. opakowań aktywnych i inteligentnych, z ok. 8 proc. obecnie, do ok. 35 proc. Chodzi o opakowania żywności. Zaś w przypadku opakowań leków, udział ten może osiągnąć 50-55 proc. Jest wiele czynników wpływających na funkcje i konstrukcje opakowań. Wiele zależeć będzie od pojawienia się na rynku nowych, nieznanych dzisiaj, materiałów opakowaniowych. Choć jak się wydaje, swoją wiodącą pozycję utrzymają opakowania z papieru i tektury oraz z tworzyw sztucznych, w tym pochodzenia naturalnego. Być może odwróci się spadkowy trend w wykorzystaniu metalu (stal, aluminium) oraz szkła jako materiału opakowaniowego. Myślę, że każdy ekspert będzie miał swoją prognozę i odpowiedzi na postawione pytanie. Na pewno przed 2020 rokiem nie czekają nas przełomowe zmiany. Choć zapewne za 2-3 lata nasze przewidywania okażą się bardziej bliskie czekającej nas rzeczywistości.